8 grudnia 2025
Problemy zdrowotne związane z interakcją leków przeciwpsychotycznych z produktami leczniczymi i suplementami diety zawierającymi wyciągi roślinne
Należy pamiętać, że im gorszy stan zdrowia pacjenta, tym większe zagrożenie politerapią, która może przeistoczyć się w polipragmazję. Politerapia w psychiatrii jest często spotykana w praktyce. Lekarze psychiatrzy zlecają, ale też sami pacjenci bez konsultacji lekarza nabywają leki roślinne oraz suplementy diety zawierające wyciągi roślinne, nie bacząc na ryzyko interakcji z jednoczasowo stosowanymi lekami, w tym lekami psychotropowymi. Nawet jeżeli stosujemy jednoczasowo 2 leki, musimy liczyć się z ryzykiem występowania niekorzystnych interakcji, a w przypadku stosowania więcej niż 7 leków wystąpienie interakcji jest pewne, natomiast różny może być obraz kliniczny ich konsekwencji. Wraz ze zwiększeniem liczby stosowanych preparatów obserwuje się narastającą częstość występowania nieprawidłowości w leczeniu. Zjawisko to obejmuje m.in. polipragmazję (czyli łączenie wielu leków, które zamiast prowadzić do poszerzenia lub wzmocnienia efektu terapeutycznego, wiąże się z kumulacją interakcji i ryzyka powikłań), ale także nieodpowiednie i niedostateczne stosowanie leków, które w konsekwencji może prowadzić do powikłań oraz braku oczekiwanej skuteczności leczenia.
Obecnie często mówi się nie o objawach niepożądanych leczenia, ale o problemach związanych z leczeniem (Drug Related Problems – DRPs). W zakres tego zagadnienia wchodzi, poza niepożądanymi reakcjami lekowymi, konieczność włączania dodatkowego leczenia, stosowanie nieodpowiednich leków i ich dawek, leczenie niekonieczne, indukowanie interakcji lekowych. Jednoznacznie wykazano, że liczba DRPs wzrasta liniowo wraz z liczbą przyjmowanych leków. Leki zawierające wyciągi roślinne są – oprócz leków syntetycznych – coraz częściej stosowane jako leczenie wspomagające depresji, bezsenności czy zaburzeń lękowych. Przykładowo w dostępnym piśmiennictwie w leczeniu depresji i/lub zaburzeń lękowych wskazuje się na skuteczność dziurawca, szafranu, lawendy, ogórecznika lekarskiego, żeńszenia czy różeńca górskiego. Ponieważ leki i suplementy zawierające wyciągi roślinne są stosowane łącznie z innymi lekami psychotropowymi, dochodzi do zwiększonego ryzyka wystąpienia niekorzystnych interakcji – szczególnie farmakokinetycznych. Warto pamiętać, że preparat roślinny może zawierać w sobie nawet kilka odrębnych substancji aktywnych farmakologicznie, a więc będących w zasadzie odrębnymi lekami, co istotnie zwiększa ryzyko powikłań. Zagadnienie to jest wszakże mało zbadane i rzadko staje się przedmiotem analiz klinicznych.
Preparaty ziołowe (zwłaszcza te zawierające wyciągi z żeńszenia, różeńca górskiego, miłorzębu japońskiego czy ostropestu) obarczone są znaczącym ryzykiem interakcji farmakokinetycznych i farmakodynamicznych z lekami psychotropowymi. Ze względu na wynikające z tego powikłania i działania niepożądane każda decyzja dotycząca dołączenia preparatu ziołowego powinna być poprzedzona szczegółową analizą bezpieczeństwa oraz bilansu korzyści i ryzyka. Jako że niepożądane interakcje występują dość często i są poważne (krwawienia, dystonia, nadmierna sedacja, zapalenie trzustki, zespół serotoninowy – stan wywołany nadmiarem serotoniny, objawiający się m.in. gorączką, drżeniem, sztywnością mięśni oraz zaburzeniami psychicznymi), konieczne jest dokładne informowanie pacjentów o takiej możliwości i wskazanie im działań, które muszą podjąć po zaobserwowaniu.
Interakcje haloperydolu z suplementami diety oraz lekami roślinnymi:
Żeń-szeń – nadmierna potliwość, komorowe zaburzenia rytmu serca
Różeniec górski – mioklonie, hipoglikemia, sedacja
Karambola – bezsenność, mioklonie, dystonia
Ostropest plamisty – zapalenie trzustki, sedacja, nudności, wymioty
Bakopa – zatrzymanie moczu, SIADH (zespół nieadekwatnego wydzielania hormonu antydiuretycznego)
Dziurawiec zwyczajny – niepokój, nasilenie jakościowych zaburzeń świadomości, delirium
Interakcje kwetiapiny z suplementami diety oraz lekami roślinnymi:
Żurawina – nadmierna potliwość, sedacja, ślinotok, bóle głowy
Karambola – częstoskurcz zatokowy, komorowe zaburzenia rytmu serca
Dziurawiec zwyczajny – bezsenność, nasilenie lęku
Żeń-szeń – somnambulizm (lunatyzm), SIADH
Różeniec górski – priapizm (długotrwały, bolesny wzwód członka, który nie jest wywołany podnieceniem seksualnym)
Interakcje rysperydonu z suplementami diety oraz lekami roślinnymi:
Ostropest plamisty – zapalenie trzustki, nudności, wymioty, bóle brzucha
Żeń-szeń – akatyzja (potrzeba ciągłego poruszania się), zespół serotoninowy
Różeniec górski – bóle stawów, nudności, biegunka, katatonia [może przebiegać ze stuporem (zahamowaniem ruchowym) bądź pobudzeniem ruchowym. Stupor katatoniczny charakteryzuje się znieruchomieniem, podczas którego pacjenci zastygają w niezwykłych pozach (giętkośc woskowa), nie mówią (mutyzm) bądź wykonują wciąż ten sam ruch (stereotypia), odmawiają przyjmowania posiłków i płynów. Pobudzenie katatoniczne objawia się z kolei dziwaczną, pozbawioną celowości aktywnością i impulsywnością].
Miłorząb japoński (Ginkgo biloba) – krwawienia, zawroty głowy, zaburzenia równowagi
Interakcje arypiprazolu z suplementami diety oraz lekami roślinnymi:
Żeń-szeń – ślinotok, udar mózgu, kaszel, senność, nasileniu lęku
Karambola – zapalenie pochwy
Ostropest plamisty – hepatotoksyczność, żółtaczka
Piśmiennictwo
- Woroń J., Siwek M.: Niepożądane efekty interakcji leków psychotropowych z produktami leczniczymi i suplementami diety zawierającymi wyciągi roślinne. Psychiatria Polska 2018; 52(6): 983–996.
- Woroń J.: Interakcje leków przeciwpsychotycznych. Medycyna po Dyplomie 2021; 30(12):76-84.
Pliki cookies
Strona wykorzystuję pliki cookies w celu prawidłowego działania, korzystania z narzędzi analitycznych i marketingowych oraz zapewniania funkcji społecznościowych. Szczegóły znajdziesz w Polityce Prywatności. Czy zgadzasz się na wykorzystywanie plików cookies?